ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları sıkılaştırmasının ilk sonuçları ortaya çıkmaya başladı. ABD ‘kara liste’ye aldığı İranlı şirket ve bankalarla iş yapılmaması için en son Türkiye’de toplantılar yaparken, İran’dan ‘İsveçli Oriflame’in kapatıldığı’ haberi geldi. Bu arada Nabucco konsorsiyumu ise ‘Var olan siyasi durum nedeniyle’ boru hattında İran’ı devre dışı bıraktı.

UYGULADIĞI yaptırımlar çerçevesinde İran’da devlet kontrolünde olduğu gerekçesiyle 21 şirketi daha kara listeye alan ABD, bu şirketlerle iş yapılmaması için ülke ülke gezerken İran karşı atağa geçti. İran, İsveçli doğrudan satış firması Oriflame’in Tahran’daki ofisini kapayıp, 5 çalışanını tutukladı. Bu arada ABD’nin yaptığı uyarılar da sonuçlarını vermeye başladı. Nabucco doğalgaz boru hattı konsorsiyumu, İran hattından vazgeçtiğini açıkladı.

‘Saadet zinciri’ suçlaması

İran, Oriflame’i “piramit şeması” denilen iş modelini kurmakla suçlarken, İran medyası da Tahran ofisinin kapatılma sebebini “saadet zinciri yoluyla yapılan dolandırıcılık” olarak yazdı. İran Ticaret Bakanlığı’na bağlı Ticaret Merkezi’nin Başkanı Hassan Radmard, “Şirket yöneticileri zorunlu satışlar, üyelik ödemeleri ve üyelerin danışman olarak işe alımı hakkında sorulara inandırıcı cevaplar veremedi. Oriflame’nin 200 bin üyesi var, yani sınırsız sayıda üyesi olan bir saadet zinciri oluşturulmuş durumda” dedi. Oriflame’nin Finansman Müdürü Gabriel Bennet, AFP’ye yaptığı açıklamada, şunları söyledi: “Yetkililer aniden gelip ofisimizi kapattı. Aralarında 2 yabancının da bulunduğu 5 çalışanımızın serbest bırakılması için Tahran’daki İsveç Büyükelçiliği ile görüşüyoruz. İran hükümeti Oriflame’ye direk olarak bir açıklama yapmadı. İş modelimiz 40 bin İranlı kadına doğrudan satış yöntemiyle para kazanma olanağı sunuyor. Saadet zinciri oluşturduğumuz yolundaki suçlamalar asılsız ve anlamsız. İran’da ve dünyanın her yerinde aynı iş modelini kullanıyoruz, saadet zinciri yoluyla yürütülen bir şirket 40 yıldan uzun süre uluslararası olarak devam edemez.”

Nabucco’ya ‘siyasi’ fren

Öte yandan Nabucco’dan gelen haber ise İran’ın bu işte devredışı bırakıldığını gösterdi. Nabucco doğalgaz boru hattı konsorsiyumunun ortakları, Gürcistan ve Irak’tan Türkiye sınırına ulaşacak iki besleyici boru hattı kurulmasını kararlaştırırken, yapılan açıklamada Gürcistan ve Irak’tan Türkiye sınırına uzanacak hatlara atıfta bulunarak, “İki besleyici hat onaylandı ve gerekli mühendislik hizmetleri sipariş edildi” dedi. Böylece İran’dan da benzer bir hat çekilmesi fikrinden vazgeçildiği anlaşılırken, ‘var olan siyasi durum nedeniyle, şimdilik İran-Türkiye sınırına bir hat düşünülmediği” belirtildi.
Almanya’dan RWE’nin, Avusturya’dan OMV’nin, Macaristan’dan MOL’un, Romanya’dan Transgaz’ın, Bulgaristan’dan Bulgargaz’ın ve Türkiye’den Botaş’ın ortak olduğu Nabucco’da yatırım kararının en geç 2011’in ilk çeyreğinde alınması beklenirken, bazı analistler dünyanın ikinci büyük doğalgaz rezervlerine sahip olan İran’ın katkısı olmadan Nabucco hattının toplam kapasitesinin doldurulamayacağını savunuyor. Nabucco ise Türkmenistan, Irak ve Azerbaycan’dan arzın yeterli olacağını, ancak başka kaynakları da göz ardı etmeyeceğini belirtiyor.

Oriflame: İran’da kalmaya kararlıyız

İSVEÇ Büyükelçiliği, tutuklananlardan arasında İsveç ve İran çifte vatandaşları olduğunu ancak fakat çifte vatandaşlığı tanımayan İran’da tutuklara yardımın sınırlı olacağını belirtirken, Tahran’daki iş koşullarının zorlu olduğunu fakat yine de İran’da kalmaya kararlı olduğunu açıkladı. Bu ayın başında yayınlanan, ikinci çeyrek kazanç tablolarına göre Oriflame’nin İran’daki satışları, şirketin Asya’daki 39.2 milyon euro tutarındaki toplam satışlarının yüzde 20’sini oluşturuyor. Oriflame’nin geçen yılki toplam satış tutarı ise 1.32 milyar Euro. Orfilame ayrıca İran’da tamamen kapatılmaları durumunda yine de planladıkları satış hedefine ulaşabileceklerini ancak 10 milyon Euro zarar edeceklerini duyurdu. İran’da dün yaşanan bu gelişmelerin ardından Oriflame’nin Stockholm Borsası’nda işlem gören hisseleri yüzde 3.36 düştü.

ABD ‘kara liste’dekilerle iş yapılmasını istemiyor

AMERİKA yönetimi, İran’a uyguladığı yaptırımları, nükleer programıyla bağlantılı oldukları gerekçesiyle genişletirken, yeni yaptırımlar bu şirketlerle iş yapanları da kapsıyor. Amerika’nın yaptırım programı çerçevesinde, İran devletinin kontrolünde olduğu iddia edilen 21 şirket kara listeye alınmış durumda. BM Güvenlik Konseyi’nin aldığı son karar doğrultusunda temmuz ayında Kongre’den çıkan yasa, sadece Amerikalı şirketleri değil, diğer ülkelerdeki şirketleri de ilgilendiriyor. ABD’li heyet bu doğrultuda Dışişleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu (BDDK), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ile görüşmeler yaparak, ‘kara liste’deki şirketlerle iş yapacak şirketlere uygulayacağı yaptırımlar konusunda uyarmıştı.

Türk bankalarına ‘bilgi’ mektubu gönderilecek

GEÇEN hafta ABD heyeti ile görüşen Türkiye Bankalar Birliği, bu konuda üyelerine bir bilgi mektubu gönderme kararı aldı. ABD’li yetkililer, herhangi bir Türk bankasını hedef göstermeden, İran’da yasaklı listesinde olan bankalarla iş yapılmamasını istedi. ABD yönetiminin 1 Temmuz’da çıkardığı İran Yaptırım Yasası (CISADA) ile finansal ilişkileri yasakladığı bankalar arasında ise “Bank Sepah, Bank Melli, Arian Bank, Kargoshae Bank, Bank Mellat, Persia International Bank, PLC, Export Development Bank of Iran, First East Export Bank, Post Bank, Bank Saderat yer alıyor.