Birleşmiş Milletler, Mavi Marmara baskınıyla ilgili soruşturma açtı. İsrail, onay vermeden önce, Filistinlilerin Lahey Adalet Divanı’nda mahkeme açmayacağına dair garanti istedi.

Türkiye ve İsrail arasında 31 Mayıs’taki Mavi Marmara baskınından beri devam eden gerginliğin çözülmesi için en önemli adım dün atıldı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-Moon’un yoğun çabalarının ardından İsrail, BM nezdinde kurulacak bir komisyonun Mavi Marmara baskınını soruşturmasını kabul etti. Ban Ki-Moon, dün yaptığı açıklamada, Türkiye ve İsrail liderlerine ileriye dönük tavırları için teşekkür etti, soruşturmanın liderlerin taviz vermesi sayesinde mümkün olduğunu söyledi. Yeni Zelanda’nın eski Başbakanı Geoffrey Palmer’ın yöneteceği komisyunun başkan yardımcılığını da görevinden ayrılmaya hazırlanan Kolombiya Devlet Başkanı Alvaro Uribe yapacak.

Sanberk temsil edebilir
Çalışmalarına 10 Ağustos’ta başlayacak olan ve ilk sonuçları eylül ortasında vermesi planlanan dört kişilik komisyonda Türkiye ve İsrail’i temsilen de birer üye bulunacak. İsrail bu üyenin kim olduğunu henüz açıklamadı. Türkiye’den de henüz temsilcinin kim olacağına dair bir bilgi verilmedi. Ancak Türkiye’den katılacak ismin büyük olasılıkla emekli diplomat Özdem Sanberk olduğu kulislere yansıdı. Dışişleri resmi açıklama yapmazken, konuyla ilgili duyurunun BM Genel Sekreteri tarafından yapılacağı bildirildi. İsrail komandolarının baskın düzenlediği Mavi Marmara gemisinde dokuz Türk vatandaşının ölmesinin ardından Türkiye, BM nezdinde bir soruşturma açılmasını talep etmiş, ancak ABD ve İsrail buna karşı çıkmıştı. Ban Ki-Moon ise, her fırsatta soruşturmanın gerekli olduğunu savunmuştu.
Genel Sekreter, dün yaptığı açıklamada, iki aydır her iki tarafla da yoğun şekilde görüştüğünü söyledi. Son adım ise, geçen cuma günü Ban Ki-Moon ve İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak arasında yapılan özel görüşmede atıldı. Ban Ki-Moon’un bu toplantıda çok kesin bir dille soruşturma açılmasını talep ettiği öğrenildi. Ban Ki-Moon, bu toplantıda İsrail’den bir hafta içinde kesin yanıt vermesini istedi.

Washington baskı yaptı
Haftasonu boyunca hem Türk tarafı hem de İsrail tarafı ile görüşmeler devam etti. İsrail basınına göre, ABD de soruşturmayı kabul etmeleri için İsrail tarafına baskıda bulundu. Ehud Barak’ın Washington temaslarından soruşturmayı kabul etmeleri telkiniyle döndüğü öğrenildi. Yediot Ahronot’a göre, Barak ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu uzun görüşmelerin ardından “başka seçenekleri olmadığı” konusunda hemfikir oldular.
Yediot Ahronot’a göre, İsrail, Filistinli grupların Layeh Adalet Divanı’nda mahkeme açmasının önleneceğine dair güvence istedi. İsrail sonunda, “tek taraflı soruşturma açılmasını riske etmemek” için soruşturmaya onay verdi. Netanyahu, resmi açıklamada da, “Dengeli ve adil bir komisyon olduğundan” emin olduktan sonra karar aldıklarını söyledi.

İsrail: Korkmuyoruz
Netanyahu, “İsrail’in saklayacak hiçbir şeyi yok. Tam aksine... Filo olaylarıyla ilgili gerçeğin tüm dünyanın gözleri önüne serilmesi İsrail’in ulusal çıkarlarına olur” dedi. Haaretz gazetesi, bu kararla İsrail’de bir başbakanın ilk kez ordunun BM nezdinde soruşturulmasına izin verdiğini yazdı. Amerikan Associated Press ajansı (AP) da, “İsrail BM’ye yönelik on yıllardır devam eden geleneksel tutumundan koptu” yorumunu yaptı. Gelişmelerin ardından ABD’nin BM Temsilcisi Susan Rice, “BM komisyonu diğer soruşturmalar için ihtiyacı ortadan kaldırıyor” dedi. İsrail’in komisyona ikna olmasını sağlayan isimlerden olan Rice, iki ülkeye işbirliğinden ötürü teşekkür etti.